Aντιμετώπιση εξαρτήσεων

Άμα αντιμετωπίσεις κάποιον όπως είναι, θα μείνει όπως είναι, αλλά άμα τον αντιμετωπίσεις όπως θα έπρεπε να είναι, θα γίνει αυτό που θα έπρεπε να είναι ή θα μπορούσε να είναι.
Johann Wolfgang von Goethe
 

 

Η μέχρι τώρα εμπειρία μας, δουλεύοντας με τις εξαρτήσεις, μας καθιστά αρκετά προσεκτικούς ως προς την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Δουλεύοντας το Μοντέλο της Αλλαγής (ProchaskaJ.O & DiclementeC.C. 1982) η κάθε εξαρτητική συμπεριφορά διανύει ένα κύκλο ζωής- στάδια, στα οποία μπορεί να παρέμβει κανείς. Επίσης η διάγνωση για το στάδιο (βαθμό) της εξάρτησης καθορίζει και την παρέμβαση που είναι κατάλληλη για το κάθε άτομο. Αναφορικά με τις εξαρτήσεις παράνομων ουσιών θεωρείτε διεθνώς ενδεδειγμένη η ένταξη των ατόμων και των οικογενειών  τους σε οργανωμένα και ειδικευμένα κέντρα απεξάρτησης, κυρίως δημοσίου χαρακτήρα. Πολλές φορές  όμως η δυσκολία/ εμπόδια που θέτει το άτομο ή η οικογένεια πηγάζουν από στερεότυπα και μύθους  γύρω από την αποτελεσματικότητα της θεραπείας των εξαρτήσεων. Στη “Ροή” υπάρχει η δυνατότητα κινητοποίησης των ατόμων και των οικογενειών προς αυτή την κατεύθυνση. Ώστε μέσα από την προσέγγιση της Θεωρίας Ανάπτυξης του Κινήτρου για αλλαγή (MillerW.R.& RollingkS. 1991), το άτομο ή οικογένεια να προχωρήσει σε ένα επόμενο στάδιο της αντιμετώπισης του προβλήματος της εξάρτησης.

 

Ένας πιο ασφαλής χώρος παρέμβασης για μας αφορά στην περιστασιακή χρήση ουσιών κυρίως σε νεαρές ηλικίας. Η αντιμετώπιση της περιστασιακής χρήσης ουσιών γίνεται με έμφαση στην εφηβεία ως φάση ζωής για το άτομο αλλά και την οικογένειά του. Υπάρχει εξειδικευμένη παρέμβαση στις ανάγκες της εκάστοτε οικογένειας. Χρησιμοποιούμε ένα συνθετικό μοντέλο οικογενειακής θεραπείας βασισμένο κυρίως στη συστημική προσέγγιση, την ατομική - ομαδική θεραπεία και την ενίσχυση κινήτρου. Παράλληλα είναι σημαντικό να εξετασθεί προσεχτικά η προβληματική συμπεριφορά ως μια απόρροια άλλων θεμάτων (ρίσκα στην εφηβεία, ανάγκη για αποδοχή στις ομάδες των ομότιμων, τρόπος εκτόνωσης δύσκολων και αντιφατικών συναισθημάτων στην οικογένεια και τον περίγυρο). Συχνά βαρύτητα δίνεται στους γονείς και λιγότερο στους εφήβους (μια και αφορά νεαρές ηλικιακές ομάδες). Έρευνες στην θεραπεία των εξαρτήσεων έδειξαν ότι σύντομες θεραπείες είναι εξίσου αποτελεσματικές με πιο εντατικές θεραπείες για προβληματική χρήση αλκοόλ.(Hester&Miller 1998). Η περιστασιακή χρήση αντιμετωπίζεται ως ένα σύμπτωμα που απορρέει από κάποια ή και κάποιες δυσλειτουργίες της οικογένειας και όχι μόνο ως μια προβληματική συμπεριφορά του ατόμου γεγονός που μας οδηγεί σε μια συνολική θεραπευτική παρέμβαση στη οικογένεια.

 

Οι εξαρτήσεις δεν αφορούν όμως μόνο τις ουσίες. Εξαρτητικές συμπεριφορές εμφανίζουμε όλοι οι  άνθρωποι ( σχέσεις εξάρτησης με άτομα, αντικείμενα, καταστάσεις κ.α.). Η αλλαγή τέτοιων συμπεριφορών συνήθως έρχεται  μέσα από τη παραδοχή ότι λειτουργούν βλαπτικά για μας και το περιβάλλον μας. Για να φτάσει κανείς σε αυτό το σημείο χρειάζεται να κατανοήσει τα βαθύτερα αίτια της προσκόλλησης σε μια συμπεριφορά/ κατάσταση.  Ένα μέρος της  δουλειάς  του ψυχοθεραπευτή είναι να υποστηρίξει το άτομο, στη εξερεύνηση των προσωπικών αιτιών  και στην επίλυση της αμφιθυμίας που έχει δημιουργηθεί, από την προσκόλληση σε δυο ή και παραπάνω καταστάσεις που λειτουργούν ταυτόχρονα μέσα του π.χ. «Ναι μου αρέσει αυτό που κάνω, ναι δεν με βοηθάει αυτό που κάνω».  Στην διάρκεια της ψυχοθεραπείας μπορεί ο ενδιαφερόμενος-η να αναλύσει και να αναδιαμορφώσει την προσωπική του ιστορία, που συνδέεται με την εξαρτητική συμπεριφορά, ώστε να αναδυθούν λύσεις που  απορρέουν από τον ίδιο-η και άρα να είναι οι καταλληλότερες.